Janusz KORCZAK

Właściwie nazwyał się Henryk Goldszmit, urodzony 22 VII 1878 lub 1879 w Warszawie, zginął ok. 10 V1 1942, zamordowany przez hitlerowców w obozie koncentracyjnym - prawdopodobnie w Treblince. Nowelista, powieściopisarz, publicysta, pedagog. Ukończył medycynę na UW. W 1903 rozpoczął pracę jako lekarz w szpitalu dziecięcym w Warszawie, równocześnie rozwijał działalność w czytelniach Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności i pracę literacką. W 1911 objął dyrekcję Domu Sierot dla dzieci żydowskich, a po wojnie także Naszego Domu - sierocińca dla dzieci polskich. Założył i redagował "Gazetę Domu Sierot" i "Gazetkę Naszego Domu". W 1atach 1926-30 prowadził "Mały Przegląd", pismo eksperymentalne, redagowane przez dzieci. Debiutował sztuką Którędy?, która w 1899 w konkursie "Kuriera Warszawskiego" uzyskała wyróżnienie. Wkrótce rozpoczął współpracę - jako felietonista - z tygodnikiem humorystyczno - satyrycznym "Kolce".
Od 1901 zaczęły się kolejno ukazywać utwory literackie i pedagogiczne Korczaka:

Dzieci ulicy - 1901;
Dziecko salonu - 1906;
Mośki, Joski i Srule - 1910;
Józki, Jaśki i Franki - 1911;
Bobo - 1914;
Jak kochać dziecko - 1919 - 20;
Kiedy znów będę mały - I wydanie 1925, ostatnie 1961;
Prawo dziecka do szacunku - 1920;
Pedagogika żartobliwa - 1939;

Książki Korczaka były tłumaczone na liczne języki obce. Korczak umiejętnie łączył cechy lekarza, pedagoga i literata. Żądał równouprawnienia dziecka, prawa dziecka do szacunku, do poważnego traktowania jego spraw i przeżyć, do suwerennej odrębności i specyfiki - "prawa dziecka, by było tym, czym jest". Chciał przede wszystkim zapewnić dziecku swobodę harmonijnego rozwoju całej osobowości, wydobyć pełnię ukrytych sił, wychować w umiłowaniu dla dobra, piękna i wolności. Utwory dla dzieci i o dzieciach, oparte na autentycznych obserwacjach autora, wyrastają wprost z jego zainteresowań pedagogicznych i psychologicznych, są artystyczną egzemplifikacją tez wychowawczych. Największą popularność zyskały następujące pozycje:

Sława - I wydanie 1913, ostatnie 1958
Król Maciuś Pierwszy - I wydanie 1923, ostatnie 1977
Król Maciuś na wyspie bezludnej - I wydanie 1923, ostatnie 1977
Bankructwo małego Dżeka - I wydanie 1924, ostatnie 1966
Kajtuś czarodziej - I wydanie 1935, ostatnie 1973

Prośba dziecka - Janusz Korczak

Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.
Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję - poczucia bezpieczeństwa.
Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.
Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawia, że przyjmuje postawę głupio dorosłą.
Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.
Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.
Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości.
Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga !
Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć twoją uwagę.
Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed tobą bronić i robię się głuchy.
Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.
Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy.
Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa.
Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w ciebie.
Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.
Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są.
Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.
Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy.
Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało.
Nie bój nie miłości. Nigdy.