Data |
Wydarzenie |
1309 |
Czersk pod panowaniem krzyżackim. Podlega komturowi w Człuchowie. Istnieje już parafia. |
1330 |
W nadaniu wsi Mokre Janowi przez komtura tucholskiego Ditricha von Lichtenhain pojawia się nazwa Czersk (Czirsk).Wieś rządzi się prawem polskim (pomorskim) i podlega komturowi w Tucholi. |
1350-01-19 |
Konrad Vullekop komtur tucholski nadaje Pawłowi młyn i karczmę we wsi Czersk. W karczmie prowadził Paweł także sklep. Czynsz wynosi 2 grzywny monety pruskiej.
(tekst dokumentu)
|
1365 |
Wzmianki o wsi Będzimirowice. |
1382 |
Czynsz z 1 łana - 14 szkojców, korzec chełm. owsa, 2 kury. Czynsz płacono w święto Matki Boskiej Gromnicznej [2 II]. |
1382-02-24 |
Henryk von Bullendorf komtur tucholski przenosi wieś Czersk na prawo chełmińskie, sprzedając sołectwo niejakiemu Januszowi. Obszar Czerska - 51 łanów. Istnieją 33 łany mieszkańców, sołectwo [4 łany], kościół [ 5 łanów], karczma i młyn.
(tekst dokumentu)
|
1398-08-25 |
Jan von Streiff, komtur tucholski nadaje Wojsławowi młyn w Czersku. Posiada on 4 morgi ziemi uprawnej, 6 morgów łąk oraz ogród i parcelę młyńską.
(tekst dokumentu)
|
1400 |
W uprawie rolnej znajdują się 33 łany czynszowe i 4 sołeckie. Czersk płaci czynsz miodowy. Czynsz z 1 łana - 10 szkojców, 2 korce chełm. owsa, 2 kury. Karczmarz płacił rocznie 1 1/2 grzywny pruskiej i 1 1/2 pieprzu. |
1438 |
Wzmianka o dwóch karczmach. Czynsz z 1 łana - 13 szkojców, 2 korce chełm. owsa, 2 kury. 12 łanów pustych. |
1466-10-19 |
Czersk po powrocie do Polski należy do królewszczyzny tucholskiej w powiecie tucholskim województwa pomorskiego. |
1545-10-11 |
W użytkowaniu 40 łanów, z których sołtys posiadał 4, pleban 5, a chłopi 22. Czynsz z Czerska wynosi 20 florenów. Z każdego łanu płacono 20 groszy czynszu. Dwie karczmy płaciły po 15 groszy. Dochód z młyna wynosił 3 floreny. |
1565 |
Na wymienionych 30 włók osiadłych przypadało 10 gospodarstw gburskich po 3 łany każde, 3 włóki są puste. Dochód ze wsi wynosił 142 fl. 20 gr. Starosta bartny Jakub Glus miał pod swą mocą 24 bartników. Każdy oddawał pokowę miodu [241 l] |
1570 |
Czersk ma 27 włók osiadłych. Podatki wsi - 19 fl.28 gr. Pracowało w Czersku 5 smolarzy, z których każdy płacił 1 złoty i 3 groszy rocznie oraz 2 cieśli.Trzech zagrodników płaciło 2 grosze rocznie. |
1583 |
W skład parafii czerskiej wchodzą osady: Czersk, Mokre, Malachin, Lutom, Zapędowo, Rytel, Nieżórawa, Legbąd, Łąg, Złe Mięso, Prusy, Będzimirowice. |
1584 |
Wizytacja kościelna biskupa Rozrażewskiego. |
1584 |
Istnieje w Czersku drewniany kościół pod wezwaniem św.Marii Magdaleny. Obok kościoła znajduje się cmentarz. Przy kościele szkoła, w której uczył jeden nauczyciel. |
1584 |
Obok nazwy Czersk pojawia się nazwa Czersk Mały. |
1632 |
W Czersku znajdowały się 4 gospodarstwa gburskie o powierzchni 3 włók każde. Właścicielami ich byli Jędrzej Kościelny, Jan Wach, Adam Derda i Jan Jadamczyk. Połowa czerskich włók była pusta. |
1648 |
Szlachcianka, pani Tokarska posiadała 9 włók w obrębie Czerska. Istnieją 4 karczmy. |
1664 |
Wzmianki o czerskim folwarku położonym na południowy - zachód od Czerska.Było 2 gburów. Gbur płacił 3 złote i 10 groszy czynszu z włóki. Liczba zagrodników wzrosła do pięciu. |
1664 |
Podział części zaborskiej Starostwa Tucholskiego na Ekonomię Czerską i Klucz Kossobudzki. Czersk jest królewszczyzną początkowom dzierżawioną przez Raczyńskich herbu Nałęcz. |
1664 |
Barć Czerska obejmowała 10-12 borów. Płaciła daninę - 1 poków od boru. |
1686 |
Do parafii Czersk należą: Czyrsk, Łąk, Mokre, Prusy, Bężmierowice, Malechin, Nieżurawa, Legban, Zapędowo, Rytel i pustki - Miniszy, Zimne Zdroje, Złe Mięso, Wieck, Zawada, Kurcze, Klocek, Twarożnica, Łosiny, Kongord, Ostrowy, Kłodnia, Sienica. |
1688 |
Wizytacja kościelna. |
1696 |
Jeden ołtarz w kościele. |
1702 |
Dostaje się Ekonomia Czerska w posiadanie rodziny Klińskich na Nieżurawie. |
1703 |
Zapiski proboszcza Czerska T.Gradzikowskiego na temat parafii. |
1706 |
Wojna ze Szwedami.Ludność Czerska pouciekała do lasów. |
1708 |
Oddanie Czerska w dzierżawę rodzinie Klińskich na 40 lat, a pózniej do 1752 r. prawem retencji. |
1710 |
Wizytacja kościelna |
1710 |
W Czersku 4 karczmy i 2 sołtysów, którzy urzędowali co 6 lat. |
1711 |
W kościele 3 ołtarze. |
1728 |
Wizytacja kościelna. |
1741-05-16 |
Założenie bractwa św.Jana Nepomucena.Liczyło ono 10 członków. |
1746 |
Wizytacja kościelna.Parafian - 1500, 2 rodziny żydowskie, lutrów około 50. |
1746 |
Powstały pustkowia: Gardki, Brody, Ostrowite, Cis, Juńcza, Sluzka z tartakiem, Lubna, Stodoły, Kwieki, Brelus, Pruski Las, Przytarnia, Budziska, Pleniny, Klonownica, Klaskawa. |
1758 |
Spłonął drewniany kościół. |
1838 |
Ks. Chrapkiewicz pobudował nowy dom szpitalny. |
1842 |
Rozebranie starego drewnianego kościoła. |
1842 |
W szkole 1 nauczyciel. |
1760 |
Budowa nowego kościoła ufundowanego przez rody szlacheckie Glińskich,Orszewskich i Łukowiczów. |
1763 |
Dobra czerskie: Czersk z folwarkiem i młynem, wieś Łęg, pustkowia - Cis, Łubna, Tanietki, Budziska, Przyjazn, Złe Mięso, Klaskawa, Ostrowite, Kurcze, Twarożnica, Łosiny, Legbąd. |
1763-06-24 |
Czersk i Łąg zostaje nadany na 40 lat prawem emfiteutycznym Franciszkowi Łukowiczowi herbu Junosza, sędziemu ziemskiemu tucholskiemu, posłowi pomorskiemu na sejm w 1768 r. |
1764 |
Ukończenie kościoła. W kościele 4 ołtarze.Wystrój rokokowy. |
1764 |
Król Stanisław August Poniatowski udziela Czerskowi przywilej na odbywanie czterech jarmarków rocznie. |
1766 |
W Czersku sołtysami Jakub Sabiniarz i Mateusz Reszka. |
1768 |
Barć Czerska największa na Zaborach |
1769 |
Czersk własnością Józefa Łukowicza, syna F.Łukowicza. |
1772 |
Wieś i folwark Czersk liczyły 186 mieszkańców. |
1772-09-21 |
W wyniku I rozbioru Czersk włączony do monarchii pruskiej i podporządkowany Kamerze Wojennej i Domen. Jako "Ekonomia Czerska" był on wówczas dzierżawiony przez rodznę Łukowiczów. Miał on 44 łany, młyn wodny i karczmę. |
1780 |
W kościele 7 ołtarzy. |
1780 |
Do parafii Czersk należą: Czersk, Nieżórawa, Mokre, Lutom, Zapędowo, Malechin, Rytel, Legbont, Łęg, Prusy, Będzmierowice, Łubna, Zimnezdroje, Złemięso, Łosiny, Twarożnica, Ostrowy, Uboga, Zawada, Pleniny, Kurcze, Juńcza. |
1780 |
Pustkowia: Siennica, Kłodnia, Kongort, Klaskawa, Przyjazn, Gothelf, Gartki, Ostrowite, Budziska, Klonówka, Bielawy, Kamionka, Kwieki, Cis, Jastrzębie, Mosna, Brod, Wątcze, Lasek. |
1782 |
Parafian 800, lutrów 20, żydów 4. |
1784-05-11 |
Król pruski nadaje Józefowi Łukowiczowi Czersk na własność. Mieszkało tam 137 rodzin. Łukowicz zapłacił 1784 talary. |
1786 |
Wizytacja kościelna. W Czersku mieszka 377 katolików, 29 lutrów, żyda żadnego. |
1801 |
Łukowicz zakłada Schoendorf. |
1807-01-24 |
Zajęcie Czerska przez gen.Kosińskiego. Wygnanie Prusaków. |
1809 |
Powstaje szkoła prywatna dla zamożnych dzieci. |
1815 |
Powstaje szkoła ludowa. Organizator - Meyer. |
1816 |
Czersk należy do obwodu rejencyjnego kwidzyńskiego Prus Zachodnich [Westpreussen]. |
1817 |
Jan Nepomucen Warcza-Dembiński kupuje Czersk za 72000 talarów od Łukowicza. W grudniu tego roku parceluje część ziemi i zawiera z 16 chłopami umowę na dziedziczną dzierżawę. |
1820 |
Istnieje dom modlitwy Żydów. |
1826 |
Zadłużone dobra czerskie przechodza w posiadanie berlińskiego Głównego Banku. [Hauptbank zum Ankauf polnischer Hypotheken u. Kapitalien]. |
1827 |
Zbudowano w Czersku odcinek drogi bitej Berlin - Królewiec i zajazd pocztowy z wielką stajnią. Przez Czersk przebiegało do 30 dyliżansów dziennie. |
1828 |
Wzniesiono klasycyzującą plebanię po spaleniu zabudowań proboszczowskich. |
1830 |
Ukończenie szosy Chojnice-Tczew. |
1831 |
Czersk nabył radca sprawiedliwości Johann Friedrich August Koch ze Stendal. |
1832 |
Przez Czersk przejeżdżają powstańcy listopadowi z Wincentym Polem. |
1832 |
Dom szpitalny uległ zniszczeniu. |
1843 |
W Czersku było 119 dymów i 1271 mieszkańców. |
1843 |
Koch sprzedaje Czersk państwu za 97500 talarów. |
1844 |
Pobyt króla Fryderyka Wilhelma IV w Czersku. |
1844-08-22 |
Biskup chełmiński Sedlag wmurował kamień pod murowany kościół. Król pruski Wilhelm IV dał na to 1000 talarów. |
1845 |
Utworzenie prywatnej szkoły ewangelickiej. Kierował nią Edward Gotlieb Weise. |
1845 |
Utworzono Czerski Urząd Domen.Wkrótce uwłaszczono 83 gospodarstwa chłopskie [łącznie 7637 morgi, 263 morgi przypadły plebanowi]. Było we wsi też 20 chałupników. |
1845-12-01 |
Poświecenie nowej świątyni. Kapituła chełmińska ofirowuje ołtarz główny Trojcy Św. z obrazem Hermana Hana. |
1845-12-01 |
Ołtarz główny Trójcy Św. Hermana Hana przeniesiony z Pelplina do Czerska. |
1846-1849 |
Powstał kompleks sztucznych łąk. |
1848 |
Ukończenie budowy 27 m. wieży. |
1848 |
Szkoła ewangelicka staje się szkołą publiczną. |
1848 |
Liga Polska liczy w Czersku 200-300 członków. |
1850-09-16 |
Konsekracja murowanego kościoła przez biskupa Anastazego Sedlaga. Parafia liczy - 3700 dusz. |
1852 |
Zakończono prace uwłaszczeniowe. |
1854-09-12 |
Umowa między ks. Lipskim a biskupem chełmińskim w celu założenia szpitala {przytułku} dla 5 osób. |
1855-12-04 |
Powstało Towarzystwo Wstrzemięzliwości. |
1857 |
Powstała gmina wyznania mojżeszowego. |
1857 |
W szkole katolickiej 2 nauczycieli. |
1858 |
W szkole katolickiej 3 nauczycieli. |
1860 |
Zlikwidowano ostatnie ślady obciążeń feudalnych. |
1861 |
W Czersku odprawiono msze za "5 poległych" i za "pomyślność ojczyzny". |
1890 |
Utworzono polskieTowarzystwo Rolnicze [Kółko Rolnicze] przekształcone pózniej w Towarzystwo Ludowe. |
1892 |
Powstaje Zwiazek Śpiewaczy przemianowany z czasem na chór "Harmonia". Chór działa do 1926 r. |
1893 |
Zbudowano nowy przytułek na 4 osoby. |
1862 |
Powstała szkoła łąkarska [Wiesenbauschule]. |
1863 |
Kaluba założył browar. |
1864-03 |
Aresztowano w Czersku dwóch synów ziemiańskich i zrewidowano lokal Towarzystwa św. Wincentego. |
1864-06-16 |
Prusacy aresztowali wikarego ks. Góralskiego. |
1866 |
Epidemia cholery. Do tego roku grzebano zmarłych na cmentarzu przy kościele. |
1866 |
W Czersku istnieje apteka. |
1867 |
W Czersku mieszkało 2044 mieszkańców. Była jedna dwuklasowa szkoła z 2 nauczycielami i 240 dziećmi [4 - ewangelicy] |
1868 |
Wzniesiono synagogę na koszt kupca Judy Jordana z Tucholi. |
1870 |
W Czersku powstaje ekspedycja pocztowa. |
1870-1890 |
Rozpoczęto budowę na wsiach wielu budynków szkolnych. |
1871 |
W Czersku na 2088 osób było: mężczyzn-1000,kobiet-1088,Żydów-205,Katolików-1466,Ewangelików-417. Domów mieszkalnych-203. Rodzin-402. Osób samotnych-11. |
1871 |
Żydów w Czersku ok. 10%. |
1871-1910 |
Ewangelików w Czersku ok. 20%. |
1873--08-15 |
Otwarto odcinek Kolei Wshodniej Chojnice - Tczew. Przez Czersk przejeżdżało 7 par pociągów osobowych, głównie kurierów. |
1874 |
Czersk z okolicą wydzielono w odrębną gminę wiejską i połączono urząd sołtysa z urzędem wójta. |
1875 |
A.Kruczyński zakłada firmę - hotel, skład towarów kolonialnych i innych, palarnia kawy. Pózniejszy właściciel - E.Jagalski. |
1877 |
Założono Towarzystwo Kredytowe Polskie.[Bank Ludowy]. Od 1896 r. Bank Czersk G. m.b.H. |
1881 |
W szkole katolickiej uczy 5 nauczycieli. |
1881 |
Teatralny zespół amatorski wystawił sztukę Władyslawa Ludwika Anczyca "Łobzowianie". |
1882 |
Zamknięto przędzalnię Ludkiego. Powstała ona w końcu lat siedemdziesiątych. |
1884 |
Dr Bronisław Zieliński objął funkcję lekarza zakładowego w fabryce Grossa. |
1885 |
Założono cech kowalsko-kołodziejski. |
1885 |
W Czersku na 2767 osób było:mężczyzn - 1324, kobiet - 1443, Żydów - 229, Katolików -2001, Ewangelików - 537. Domów mieszkalnych - 257. Gospodarstw domowych - 515. Powierzchnia Czerska - 1800ha. |
1885-1895 |
Liczba mieszkańców Czerska wzrosła o 48,5%.. |
1886 |
Poza młynem na Czernicy zbudowano koło wodne napędzajace tartak. Pózniej zbudowano też następne. |
1886 |
Powstało Towarzystwo św.Wincentego.Liczyło 65 członków. |
1887 |
Parafia liczy 7796 dusz. |
1887-05-15 |
Zarejestrowano zakład Hermana Schuttego [tartak parowy i fabryka listew]. Zatrudniał on 25 robotników. |
1888-01-12 |
Wiec w sprawie wyrugowania języka polskiego ze szkół. |
1890 |
Parafia liczy 8168 dusz. |
1894 |
W szkole katolickiej 6 nauczycieli. Uczy się 630 uczniów podzielonych na 9 oddziałów. |
1895 |
Powstało Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe. W 1907 należało do niego 659 osób. |
1895 |
W Czersku na 4108 osób było: mężczyzn - 1988, kobiet - 2120, Żydów - 162, Katolików-3147, Ewangelików - 797, innych - 2. Domów mieszkalnych - 383. Rodzin -777. Samotnych - 48. |
1895 |
W szkole katolickiej uczy 9 nauczycieli. |
1895 |
Parafia liczy 8965 dusz. |
1895 |
Pożar zakładu Schuttego. |
1895-04-08 |
Rozpoczęto budowę nowej szkoły katolickiej z 6 izbami lekcyjnymi. |
1896 |
Powstaje Towarzystwo Ludowe. Liczy 700 członków. |
1897 |
Oddano do użytku budynek szkoły ewangelickiej [przy ulicy Kościuszki]. W 4 izbach 300 dzieci uczy 4 nauczycieli. |
1898 |
Założono cmentarz protestancki. |
1898 |
Powstał dom opiekuńczy prowadzony przez sprowadzone z Wrocławia Elżbietanki [5]. Wynajęto mieszkanie w domu Banku Czerskiego przu ul. Schutta. Były też w Czersku ewangelickie siostry Diakoniski. |
1898 |
Zakład Schuttego przekształcony w Towarzystwo Akcyjne "Przemysł Drzewny". Był to tartak parowy, zakład produkcji listew, fabryka mebli, stolarnia i wytwórnia wełny drzewnej. |
1898-1902 |
Benno Schmied wydaje "Czersker Wochenblatt". |
1899 |
W Fortbidungsschule [dokształcającej szkole zawodowej ] uczy się 120 uczniów. |
1899 |
W szkole katolickiej 10 nauczycieli. |
1900 |
Powstaje prywatne niepełne gimnazjum. |
1900 |
Powstała ewangelicka gmina wyznaniowa. |
1900 |
Parafia liczy 9012 dusz. |
1900 |
W szkole katolickiej uczy się 800 uczniów. |
1902 |
Powstaje fabryka papy i wyrobów cementowych oraz fabryka maszyn rolniczych i odlewnia żelaza "Victoria". |
1902 |
Powstała spółka koszykarska Labor. |
1903 |
W szkole katolickiej uczy 11 nauczycieli. |
1904 |
W Czersku został założony oddział związku zawodowego metalowców. |
1904 |
W szkole katolickiej pracuje12 nauczycieli i uczy się 1000uczniów. |
1904-10-07 |
Strajk w zakładach Schutta. Strajkowało 539 robotników. |
1913-04-27 |
Konsekracja kościoła przez biskupa Jakuba Klundera. |
1913-06-10 |
Strajk stolarzy. |
1914 |
Zakłady drzewne w Czersku przerabiały około 50 tys.m drewna i zatrudniały ponad 1000 robotników. Istniały też - cegielnia,zakład wyrobów cementowych, papiernia, terpentyniarnia, fabryka maszyn rolniczych i zakłady spożywcze. |
1926 |
W Czersku na 600 bezrobotnych zasiłki pobieralo 300. |
1926 |
Poświęcono sztandar Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Obecny był Haller. |
1926-03 |
W Radzie Gminnej : Związek Ludowo-Narodowy - 10, NPR - 5, PSL Piast - 2, Wolne Związki - 2, mniejszość niemiecka - 1. |
1926-04-30 |
Zezwolono gminie wiejskiej Czersk na przyjęcie ustroju według ordynacji miejskiej. |
1905 |
W Czersku na 6087 osób było: mężczyzn - 2885, kobiet - 3202, Żydów - 84, Katolików -4227, Ewangelików - 1274, innych - 2. Domów mieszkalnych - 523. Rodzin - 1170. Samotnych - 52. |
1905 |
Powstała filia "Straży". |
1905 |
Parafia liczy 11338 dusz. |
1905-04 |
Strajk w zakładach Schutta. |
1906-10-2 |
Ukończono linlę kolejową do Laskowic. |
1906-11-05 |
Wybuchł strajk szkolny. Uczestniczyło w nim 207 uczniów. |
1906-1907 |
Zbudowano gazownie miejską. |
1907 |
Zakończono budowę neogotyckiego zboru. Rozebrano go w 1961 r. |
1907 |
Utworzono koło Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. |
1907 |
Strajk w fabryce maszyn rolniczych "Victoria". |
1907-04-18 |
Koniec strajku szkolnego. |
1908 |
Założenie przez "Rolnika" filii w Czersku i utworzenie Towarzystwa Przemysłowego. |
1908 |
Powstał cech krawiecko-szewski.Od 1927-osobno. |
1909 |
Rozebranie pierwszego murowanego kościoła. |
1910 |
Parafia liczy 12120 dusz. |
1910 |
Strajk robotników budowlanych. |
1910 |
Początek budowy ceglanego kościoła. |
1910 |
Szkoła liczy 13 nauczycieli i 1210 uczniów [w tym 584 chłopców i 626 dziewcząt]. |
1910 |
Oddano do użytku budynek sądu. |
1910 |
Dokonano rozbiórki starego kościoła. Parafian było wówczas 12120. |
1910 |
Utworzono gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". |
1910 |
W Czersku na 7098 osób było: mężczyzn - 3429, kobiet - 3669, Polaków - 4925, Niemców - 2101, Żydów - 73, innych - 2, Katolików - 5464, Ewangelików - 1445. Domów mieszkalnych - 557. Rodzin - 1325. Samotnych - 62. Powierzchnia Czerska - 2027 ha. |
1910 |
Utworzenie sądu powiatowego {grodzkiego} w Czersku. |
1910-11-10 |
Rozbudowa szkoły. |
1911 |
H.Kachler uzupełnia ołtarz o rzeżbiony paludament z postaciami aniołów. |
1912-07-14 |
Poświęcenie dzwonów. |
1912-10-19 |
Podział szkoły katolickiej na męską i żeńską. Ponad 1200 uczniów. |
1913 |
Powstało Stowarzyszenie Pomocników Handlowych. |
1913 |
Do szkoły katolickiej uczęszczało około 1200dzieci, było w niej 17 klas lekcyjnych, 15 nauczycieli. Do szkoły ewangelickiej uczęszczało 300 dzieci i było 4 nauczycieli. |
1913 |
Rektorem szkoły męskiej zostaje Jan Luks. Pracuje 8 nauczycieli w 11 izbach miszczących 619 chłopców. |
1913-04-01 |
Otwarto szkołę żeńską kierowaną przez F.Kopala. |
1914 |
Utworzono obóz jeniecki. Przewinęło się przez niego ok. 50000 Rosjan, Rumunów, Włochów, Anglików i Francuzów. Zmarło 5091. |
1914 |
W szkole męskiej uczy się 633 chłopców. |
1914 |
Zakłady Schutta przerabiają ok. 50 tys. m drewna i zatrudniają ponad 1000 robotników. |
1914 |
W Czersku był dworzec kolejowym II kl., poczta II kl.[29 osób personelu], trzy hotele, królewska Kasa Leśnicza, Łąkarski Urząd Rentowy. |
1916 |
W szkole męskiej uczy się 655 uczniów. |
1916-04-06 |
Powstała Sodalicja Mariańska dla matek. Liczyła 1500 członkiń. |
1918-12-30 |
Do Czerska przybywa oddział Grenzschutzu. |
1919 |
Powstała Sodalicja Mariańska dla dziewic. Liczyła 800 członkiń. |
1919 |
Powstało Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej. Liczyło 300 członków. |
1919 |
Powstało Towarzystwo Kupców Samodzielnych. |
1919 |
Wprowadzono na powrót język polski do szkoły. |
1919 |
Zawiazano tajną Organizację Pomorza. Kierował Konstanty Kopicki. |
1919 |
W Czersku i okolicy było 1500 bezrobotnych. |
1919-01-06 |
Po bójce pod kościołem Polacy opanowali Czersk. Sytuację opanował oddział Grenzschutzu. Po strzelaninie Niemcy wzięli zakładników. |
1919-06 |
Powstaje ochronka prowadzona przez siostrę Władysławę Bukowską. |
1920-01-29 |
Do Czerska wkroczyły od strony Starogardu oddziały WP. Komisaryczną władzę wójta i sołtysa objął Józef Ostrowski, drogerzysta. |
1921 |
Reaktywuje się Publiczna Dokształcająca Szkoła Zawodowa. Istnieje ona do 1939 r. |
1921 |
Rozbudowano browar wykupiony od Niemców przez dr Zemke. W latach trzydziestych Browar Pomorski Czarnowskiego. |
1921 |
W Czersku na 6700 osób było: mężczyzn - 3195, kobiet - 3505, Polaków - 6263, Niemców - 425, Żydów - 7, innych - 8. |
1921 |
Gmina Czersk obejmowała gromady: Będzmierowice, Bielawy, Cis, Gotelp, Klaskawa, Kurcze,Łąg, Łubna, Malachin, Mokre,Twarożnica, Wieck. Obszar-192,85 km. Na km przypadały 44 osoby. |
1921-03 |
Rada Gminna w Czersku składała się z 24 osób, łącznie z sołtysem i trzema ławnikami, którzy stanowili zarząd gminy. |
1922 |
Dr Antoni Zemke zaczyna wydawać "Głos Ludu. |
1922 |
Powstaje Szkoła Wydziałowa. Działa ona do 1933 r. |
1922-02-01 |
Strajk powszechny związkowców. |
1922-03 |
W Radzie Gminnej : NPR - 9, Związek Ludowo-Narodowy - 9, bezpartyjni - 6. |
1922-10 |
Powstaje Towarzystwo Śpiewu "Lutnia". Liczy ono 50 członków. |
1924 |
W Czersku uaktywnia się PSL Piast. |
1924 |
Powstała Sodalicja Mariańska dla mężczyzn. Liczyła 612 członków. |
1924-1925 |
Jan Karnowski Naczelnikiem Sądu w Czersku. |
1925-03-28 |
Na posiedzeniu Rady Gminnej wystąpiono z wnioskiem o nadanie praw miejskich. Uchwalono, że herb miasta przedstawiać będzie koło młyńskie, rzeczkę i dwie sosny. Chorągiew miasta - barwy zieloną, białą i niebieską. |
1926-06-25 |
Wojewoda pomorski mianował komisarycznym burmistrzem Czerska urzędnika Urzędu Wojewódzkiego - Mariana Mellera z Torunia. |
1926-07-01 |
Czersk uzyskał prawa miejskie. |
1927 |
Czersk stanowi siedzibę dekanatu czerskiego. |
1927 |
Utworzono w Czersku Okręgowy Pomorski Inspektorat Straży Pożarnej. |
1927-03-09 |
Paweł Trybull z Pucka zostaje wprowadzony na stanowisko burmistrza. |
1928 |
Zarejestrowano spółkę łowiecką. Zarządzała ona rejonem łowieckim o obszarze 1976 ha. Należało do niej 310 członków. |
1928-02-20 |
Otto Sabiniarz zaczyna wydawać trz razy w tygodniu "Echo Borów Tucholskich". Nakład - 900-1000 egzemplarzy. |
1928-10-15 |
Uruchomiono linię kolejową Czersk - Bąk - Kościerzyna. Był to fragment kolei węglowej. |
1928-10-15 |
Przejechał pierwszy pociąg na trasie Czersk-Bąk. |
1928-1929 |
Wybudowano 16 km drogi z Czerska do Kosobud. |
1929 |
Zelektryfikowano stację kolejową. |
1929-1930 |
Kryzys gospodarczy. Zamknięto zakłady Schutta, fabrykę żelaza "Victoria" i tartak Hausena. |
1930 |
Zarejestrowano 368 bezrobotnych. |
1930 |
Zakłady "Herman Schutt" zatrudniały 400 robotników. Właścicielami byli bracia - Herman i Otto Gross. Skupiały one tartak, fabrykę mebli oraz fabrykę ram i listew. |
1930 |
W Radzie Miejskiej Czerska: BBWR - 9, NPR - 6, ZZZ - 3, PSL Piast - 2, endecja - 2. |
1930-09-17 |
Powstaje pierwsza drużyna harcerska - 56 Drużyna Pomorska im. T.Kościuszki. |
1931 |
W Czersku było 620 abonentów telefonicznych i 120 radiowych. |
1931 |
Zarejestrowano 595 bezrobotnych. |
1931 |
W gminie Czersk mieszkało 9149 ludzi. Z rolnictwa utrzymywało się 61,8 % mieszkańców. Do Banku Ludowego należało 978 członków. |
1931 |
Przestaje istnieć Fabryka Likierów. |
1931 |
"Głos Ludu" przekształca się w "Głos Drobnych Rolników i Osadników" i z końcem roku przestaje się ukazywać. |
1932 |
Zezwolenia na handel domokrążny otrzymało ponad 30 osób. |
1932 |
Powstało Katolickie Stowarzyszenie Polek. |
1932-08 |
Powstaje drużyna żeńska im.Emilii Plater. |
1933 |
Czersk siedzibą gminy zbiorowej. |
1933 |
W Czersku działają 2 szkoły 7-klasowe. |
1934 |
Wysłano z Czerska za granicę 75 981 kg grzybów. |
1934-12-05 |
W memoriale Rady Miejskiej Czerska stwierdzono, że bezrobotnym pozostaje jedynie droga kradzieży dla utrzymania się przy życiu. |
1935 |
Wysłano z Czerska za granicę 157 228 kg grzybów. |
1935 |
Ochronka otrzymuje nazwę Przedszkole Miejskie w Czersku. |
1935 |
Browar zatrudniał 17 robotników. |
1935 |
W Czersku były cechy : kowalski i kołodziejski [25], krawiecki [26], piekarski [10], rzeźnicki i wędliniarski [19], szewski [12], stolarski i bednarski [24]. |
1935 |
W Czersku działa koło Pomorskiego Zwiazku Oficerów Rezerwy i Zwiazek Strzelecki. |
1935 |
Szkoła męska staje się szkołą koedukacyjną. |
1936 |
W Czersku było 772 abonentów telefonicznych i 450 radiowych. Było 7 samochodów,2 autobusy i 7 motocykli oraz 4 stacje benzynowe. |
1936-01-15 |
Paweł Trybull kończy pełnić urząd burmistrza. |
1936-07-13 |
Alfons Prabucki obejmuje urząd burmistrza. |
1937 |
W gminie Czersk mieszkało 8991 ludzi. W mieście 2,9% Niemców, na ws i -5,0 %., z czego 66,2% to gburzy. |
1937 |
Powstał BON "Czersk" wchodzący w skład Pomorskiej Brygady Obrony Narodowej. |
1938 |
Publiczna Szkoła Powszechna nr 1 w Czersku liczy 632 uczniów i 14 oddziałów. |
1939-08-25 |
Utworzono GO "Czersk" z gen.Stanisławem Grzmot-Skotnickim na czele. |
1939-09-02 |
Sztab GO "Czersk" opuścił miasto. |
1939-09-03 |
Oddziały Wehrmachtu wkroczyły do miasta. |
1939-09-04 |
Władzę w Czersku sprawowała komendatura wojskowa z Hermanem Grossem na czele. |
1939-09-06 |
Internowano kilkudziesięciu mieszkańców Czerska. |
1939-09-17 |
Policja Ochronna aresztowała Antoniego Joppka i Jana Pliszkę. Zostali zamordowani. |
1939-10-26 |
Na terenie Czerska powstał Obwód Urzędowy Czersk-Miasto i Obwód Urzędowy Czersk-Wieś. Komisarzem Urzędowy Obwodu Czersk-Wieś był Leo Bartsch.. |
1939-11 |
Burmistrzem został Hermann Gross. |
1939-11 |
Niemcy ogłaszją zapisy do szkoły niemickiej. |
1939-11 |
Zmieniono nazwy 37 ulic Czerska. |
1939-11-04 |
W lesie pod Gutowcem stracono 28 mieszkańców Czerska i okolic. |
1940 |
W Czersku i okolicach było 121 członków NSDAP. Działały też S.A. I SS. Istniała ochronka i dwie szkoły ludowe [Volksschule]. |
1940 |
Przy pracach drogowych pracowali jeńcy angielscy. |
1940-04 |
Bawił w Czersku gauleiter i namiestnik A.Forster. |
1940-05 |
Wywózka 5 rodzin, 21 osób do GG. |
1940-05-31 |
Biskup gdański Maria Splett odwiedza Czersk. |
1940-07 |
Aresztowano katolickich księży za słuchanie spowiedzi w języku polskim. |
1940-10 |
Dalsze wysiedlenia. |
1940-11 |
Bawił w Czersku minister spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelm Frick. |
1941 |
Zaczęły działać Hitlerjugend i BDM. |
1941-01 |
Wysiedlono 5 rodzin, 16 osób |
1941-04 |
Niemców - 10%. |
1941-05 |
Wywiezienie przez partyzantów Klamana drukarni. |
1941-09 |
Burmistrzem został Reuter. |
1942 |
Powstała Szkoła Główna [Hauptschule]. |
1942 |
Wykolejenie dwóch pociągów na trasie Czersk-Starogard przez oddziały J.Szalewskiego i S .Miszkiera. |
1942-04-25 |
Zaczęto używać zamiast Czersk nazwy Heiderode. |
1943-03 |
Na 8567 mieszkańców 827 było Niemcami.Tylko 468 [5,5%] nie złożyło wniosku o przyjęcie na niemiecką listę narodową. |
1944-03-13 |
W wieku 90 lat umiera dr Zieliński. |
1944-10 |
Na 8921 mieszkańców - 1082 to Niemcy. Do III grupy należy 6721 osób, czyli 76,3%. |
1945-02-21 |
Wyzwolenie Czerska. |
Lata powojenne wymagają krytycznej redakcji z powodu braku obiektywnych źródeł. Uwagi dotyczące kalendarium proszę kierować do autora (na adres szkoły).